در برخی موارد پیش‌آمده است که قاضی دادگستری با یکی از طرفین روابط فامیلی و یا غیره دارد. شاید برای شخص بی‌اهمیت باشد و یا گمان کند کاری نمی‌تواند انجام دهد و اتفاقی است که افتاده است. اما باید بدانیم در قانون مبحثی با عنوان جهات رد دادرس وجود دارد. در این صورت اگر قاضی یکی از موارد مندرج را دارا باشد نباید رسیدگی کند و قرار عدم استماع دعوا را صادر کند و از رسیدگی خودداری کند. در ادامه به این دست از موارد می‌پردازیم.

 منبع : رد دادرس

ایراد رد دادرس

طبق قانون قاضی باید بی‌طرف باشد و در صورت وجود یک سری شرایط خاص می‌توان ایراد رد دادرس گرفت. در صورت صحیح بودن ایراد مطروحه دادرس رد می‌شود و اقدامات بعدی طبق فرایندی که قانون بیان داشته انجام می‌گیرد.

۱- این ایراد ضامن حفظ بی‌طرفی قاضی است.

۲- ایرادی دو‌ طرفه است که هم از جانب خواهان و هم از جانب خوانده مطرح می‌شود.

۳- ایراد رد دادرس جنبه امری دارد. یعنی حتی اگر طرفین ایراد نکنند باز هم قاضی باید در صورت جهات رد دادرس از رسیدگی امتناع کند.

۴- جهات رد جنبه‌ حصری دارد.

۵- اگر تا پایان جلسه اول دادرسی ایراد رد بیان شود قاضی مکلف است قبل از ورود در ماهیت نسبت به آن اظهار‌نظر کند. یعنی اگر آن را وارد می‌داند از رسیدگی امتناع کرده و در صورت عدم قبول این ایراد با درج در صورت مجلس آن را رد کند.

۶- اگر ایراد رد خارج از مهلت بیان شود و قاضی آن را وارد بداند به دلیل ماهیت امری قضیه، نباید رسیدگی را ادامه دهد اما اگر آن را وارد نداند نیاز نیست که جدای از ماهیت به ایراد مزبور پاسخ دهد.

۷- اگر در جریان رسیدگی یکی از موجبات رد دادرس حادث شود باز هم قاضی مکلف به صدور قرار امتناع از رسیدگی است.

۸- در ایراد رد دادرس ملاک عمل، زمان رسیدگی است نه زمان تقدیم دادخواست.

۹- تشخیص وجود یا عدم وجود جهات رد دادرس با خود قاضی است نه سایر مقامات.

۱۰- اگر قاضی برخلاف وجود جهات رد دادرس به پرونده رسیدگی کند این امر موجب نقض رای در تجدید‌نظر یا فرجام است.

جهات رد

۱- وجود قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از هر طبقه بین قاضی با یکی از اصحاب دعوا.

۲- قاضی قیم و یا رئیس یکی از طرفین باشد و یا یکی از طرفین، مباشر یا متکفل امور قاضی یا همسر او باشد. البته باید توجه داشت که دوستی قاضی با یکی از طرفین از موجبات رد دادرس نیست.

۳- قاضی یا همسر یا فرزند او وارث یکی از اصحاب دعوا باشد.

۴- قاضی سابقا در موضوع دعوای اقامه شده به عنوان دادرس یا داور یا کارشناس یا گواه اظهار‌نظر کرده باشد.

۵- بین قاضی و یکی از طرفین یا همسر یا فرزند او دعوای حقوقی یا جزایی در جریان باشد یا در سابق وجود داشته است.

۶- قاضی یا همسر یا فرزند او دارای نفع شخصی در موضوع مطروحه باشند.

توصیه می‌کنیم مقاله مهلت ایراد رد دادرس را مطالعه نمایید.

قضات مشمول رد دادرس

ایراد رد راجع به قضات ذیل اعمال می‌شود:

۱-قضات دادگاه‌های عمومی.

۲- قضات دادگاه‌های انقلاب.

۳- قضات دادگاه‌های تجدید‌نظر.

۴- قضات دیوان عدالت اداری.

۵- قضات دادگاه خانواده.

۶- قضات شورای حل اختلاف.

تکلیف پرونده قضایی در صورت وجود جهات رد

در این صورت قاضی قرار امتناع از رسیدگی صادر می‌کند و به شرح ذیل اقدام می‌شود:

۱-اگر شعبه مزبور دادرس علی‌البدل داشته باشد: رسیدگی به عهده‌ دادرس علی‌البدل است.

۲- اگر شعبه مزبور دادرس علی‌البدل نداشته باشد: پرونده برای ارجاع به شعبه دیگر به نزد رئیس حوزه قضایی ارسال می‌شود.

۳- اگر حوزه قضایی شعبه‌ دیگری نداشته‌ باشد: پرونده به نزدیک‌ترین دادگاه هم عرض از حوزه‌های قضایی مجاور فرستاده می‌شود.